دست بایدن را نبندیم - وبلاگ ملیسا

به گزارش وبلاگ ملیسا، کوروش احمدی- تحلیلگر روابط بین الملل در روزنامه شرق نوشت: بایدن در گفت وگوی اخیر خود با توماس فریدمن، ستون نویس نیویورک تایمز، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا به نظر خود درباره بازگشت به برجام پایبند است، گفت: بله، ولی کار سختی خواهد بود. این پاسخ به خوبی گویای شرایطی است که در ارتباط با بازگشت مشروط بایدن به برجام پیش رو است. تا آنجا که به شخص بایدن مربوط می گردد، تا به امروز مقتضی و موجود است.

برگزیدگان او برای پست های مرتبط با امنیت ملی کم و بیش با نظر او درباره برجام همسو هستند. در آخرین مورد، بایدن، میشل فلورنوی را که پیشتاز برای تصدی پست وزارت دفاع تصور می شد، کنار زد و ژنرال بازنشسته لوید آستین را برای این منظور برگزید. می دانیم که فلورنوی هوادار فشار حداکثری بر ایران و مخالف بازگشت به برجام است؛ در حالی که به نظر می رسد آستین عمدتا غیر سیاسی و تابع بایدن باشد.

حال باید دید منظور بایدن از اینکه بازگشت به برجام سخت خواهد بود، چیست؟ به نظر می رسد که نگرانی بایدن عمدتا از ناحیه سیاست داخلی آمریکاست؛ البته متحدان اروپایی و منطقه ای آمریکا نیز نظرات خاص خود را دارند که چندان با نظرات بایدن همسو نیست.

بدون تردید، در یک دموکراسی رئیس یک کشور تصمیم گیرنده اول و آخر نیست و فرایند تصمیم گیری معمولا بسیار سخت و پر دردسر است. تجربه نهایی شدن برجام در آمریکا در سال 1394 گویای این واقعیت است. در آن دوره، جریان های مخالف هرگونه توافق با ایران، حداکثر سنگ اندازی را در برابر برجام کردند. برخلاف اوباما، جمهوری خواستار و بخشی از دموکرات ها مخالف مذاکره بدون پیش شرط با ایران بودند.

به رغم تصور بعضی در ایران، سخت ترین و مؤثرترین تحریم ها مانند تحریم صدور نفت خام، تحریم واردات بنزین، تحریم بانک مرکزی ایران، تحریم سوییفت نه از سوی فرمان های اوباما، بلکه به وسیله مصوبه های کنگره مانند CISADA، ITRSHRA و NDAA در فاصله 2010 تا 2012 اعمال شدند.

این مصوبه ها تقریبا با اتفاق آرا به تصویب می رسیدند؛ به نحوی که اوباما قادر به وتو آن ها نبود. با این حال دولت اوباما کوشش می کرد آیین نامه های اجرائی این قوانین را به نحوی تنظیم کند که روزنه برای مذاکره همچنان باز بماند. برای مثال، دولت آمریکا که مطابق CISADA مجاز بود تا با توجه به شرایط بازار نفت، ممنوعیت صدور نفت از ایران را اعمال کند، سیاست کاهش تدریجی هر شش ماه 20 درصد را اتخاذ کرد؛ به نحوی که در آستانه نهایی شدن برجام، ایران همچنان قادر به فروش روزانه 1/1 میلیون بشکه نفت بود.

مخالفان مذاکره با ایران در کنگره در شرایطی که برجام در آستانه نهایی شدن بود، با تصویب قانون INARA دولت را ملزم کردند هر توافقی با ایران را برای آنالیز 60 روزه تقدیم کنگره کند. در اواخر این دوره 60 روزه مطابق با اواسط سپتامبر 2015 تعیین شد علاوه بر 54 عضو جمهوری خواه سنا، چهار سناتور دموکرات نیز آماده رأی دادن علیه برجام هستند. با این حال، چون برای عبور از سد وتوی رئیس جمهور به 64 رأی (یعنی دو سوم) احتیاج بود، سنا نتوانست برجام را رد کند. به عبارت دیگر، اگر شش سناتور دموکرات دیگر به جمع مخالفان پیوسته بودند، برجام منتفی می شد.

موفقیت اوباما در جلب حمایت 42 سناتور دموکرات نیز عمدتا به این دلیل ممکن شد که خواسته های آن ها در برجام و قطع نامه 2231، از جمله سازوکار ماشه، گنجانده شده بود، در غیر این صورت، شمار کافی از آن ها برای به شکست کشاندن برجام به کمپ مخالفان می پیوستند.

این مثال گویای شرایط شنماینده در داخل آمریکاست. این شرایط این بار با توجه به تجربه برجام می تواند سختتر از دور قبل باشد. این بار علاوه بر کنگره ناهمراه، ترامپ و کمپ او با 74 میلیون رأی در انتخابات اخیر می توانند همچنان نیرویی فعال علیه برجام باشند. به علاوه، عناصر تندرو در آمریکا، اعم از دموکرات و جمهوری خواه، این بار به دروغ تبلیغ می نمایند که ایران روح برجام را که معطوف به برقراری صلح و امنیت در منطقه است، نقض نموده.

همچنین، سیاست اروپا اگر همین باشد که نشانه هایی از آن مشهود است، کار بایدن برای متقاعد کردن دموکرات ها به بازگشت به برجام و سپس انجام مذاکرات تکمیلی سختتر خواهد بود؛ چرا که برای دموکرات ها هماهنگی با متحدان اروپایی و منطقه ای فاکتور مهمی است. به علاوه، نقش لشکری از لابی گر های عبری و عربی را نیز باید در معادله وارد کرد.

در چنین شرایطی تاکتیک هایی که از سوی طرف ایرانی اتخاذ می گردد، باید با عنایت به این مهم باشد که دنیای سیاست، دنیای واقعیت ها و ممکنات است؛ نه دنیای خیال و شعار و هر اقدامی تنها در صورتی که بر پایه علم، اطلاع و واقع بینی باشد، می تواند به تضعیف عناصر تندرو در آمریکا یاری کند. اگر مصوبه اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها بر فروضی مانند قدرتمند کردن ایران و به هم ریختن محاسبات دشمن به وسیله فعالیت هسته ای بیشتر راسخ بوده، متأسفانه گویای علم، اطلاع و واقعی بینی مورد اشاره نیست.