ایران خودرو و سایپا به فراوری مالی مشترک می رسند؟ - وبلاگ ملیسا

به گزارش وبلاگ ملیسا، همکاری مشترک خودروسازان بزرگ کشور، ایران خودرو و سایپا به تازگی مطرح شده، اما آیا امکان پذیر است؟ چه محدودیت ها و الزاماتی دارد؟ ایران خودرو و سایپا به فراوری مالی مشترک می رسند؟

وبلاگ ملیسا - پس از حدود 14 سال، بار دیگر موضوع همکاری مشترک میان دو خودروساز بزرگ کشور از زبان مدیران ارشد صنعت خودرو مطرح شد و این بار هم سایپایی ها در این ماجرا پیشقدم بوده اند.

محمدعلی تیموری مدیرعامل سایپا اخیرا در گفت وگویی تلویزیونی با تاکید بر همکاری مشترک این شرکت و ایران خودرو، گفته که اگر دو مجموعه روی یک خودرو، سرمایه گذاری مشترک داشته باشند، قیمت ها متعادل و کیفیت محصولات افزایش قابل توجهی خواهد یافت.

وی با بیان اینکه ایران خودرو و سایپا هر کدام در تامین بخشی از قطعات و مجموعه ها دارای ظرفیت و پتانسیل لازم هستند، تاکید نموده این دو خودروساز می توانند نزدیک به 50 درصد قطعات یک محصول را با استفاده از ظرفیت های یکدیگر فراوری نمایند و نتیجه آن، فراوری اقتصادی خودروها خواهد بود.

پیش تر نیز پیشنهاد ادغام ایران خودرو و سایپا مطرح بود

اواسط دهه 80 نیز مهرداد بذرپاش که سکان راهنمایی پارس خودرو (زیرمجموعه سایپا) را در دست داشت، پیشنهاد ادغام ایران خودرو و سایپا را مطرح و اظهار داشت با این کار، هزینه های فراوری پایین می آید و امکان طراحی و فراوری محصولاتی در تیراژ بالا و با کیفیت مناسب فراهم خواهد شد.

پیشنهاد بذرپاش اما در نهایت از سوی وزارت صنعت رد شد و سرانجامی نیافت، ضمن آنکه ایران خودرو و سایپا نیز تمایلی به یکی شدن نداشتند.

حالا اما مدیرعامل سایپا پیشنهادی از همان جنس را منتها در لایه های زیرین مطرح نموده است.

در واقع حرف وی ادغام ایران خودرو و سایپا نیست، اما می گوید این دو شرکت می توانند در سطوحی پایین تر با یکدیگر همکاری داشته و با همکاری هم خودرو و قطعات مشترک بسازند.

تیموری در واقع در پی شکل گیری مدلی خاص از همکاری میان ایران خودرو و سایپاست که از دل آن، خودروی مشترک و قطعات و مجموعه های مشترک بیرون بیاید.

هرچند اصل این طرح می تواند به کاهش هزینه و حتی فراوری اقتصادی و بهبود کیفیت خودروهای فراوریی منجر گردد، با این حال به دلایل مختلف، پیاده سازی ایده مدیرعامل سایپا در شرایط فعلی بسیار سخت و حتی از دید بعضی کارشناسان نشدنی به نظر می رسد.

فراوری اقتصادی از راستا همکاری مشترک دو خودروساز بزرگ کشور

مدیرعامل سایپا در پی فراوری اقتصادی از راستا همکاری مشترک دو خودروساز بزرگ کشور است؛ تا اینجای کار حرفی نیست؛ اما وقتی ایران خودرو و سایپا با چالش هایی مشترک دست و پنجه نرم می نمایند و این چالش ها اجازه فراوری محصولات به اصطلاح اقتصادی، دارای کیفیت مقبول و صادرات محور را نمی دهد، چطور قرار است از دل همکاری مشترک، خودرویی مناسب بیرون بیاید.

هم ایران خودرو و هم سایپا در حال حاضر با مسائل و چالش های زیادی روبرو هستند که تا وقتی حل نشوند، دست آنها برای فراوری محصولاتی به اصلاح اقتصادی و دارای سطح کیفی مناسب بسته است؛ چه به تنهایی و چه در قالب همکاری مشترک.

به نظر می رسد اصلی ترین چالش، دولتی بودن ایران خودرو و سایپاست که گاهی دست مدیران عامل را برای اتخاذ تصمیم های بزرگ می بندد.

دولتی بودن این دو خودروساز، تبعات دیگری را نیز در پی داشته، از جمله تحمیل نیروی انسانی از سوی نهادهای مختلف، که خود را در قالب رشد هزینه های فراوری و ضعف بهره وری نشان داده است.

مدیرعامل سایپا در پی فراوری اقتصادی است که کارشناسان و فعالان خودروسازی و افکار عمومی هم آن را می پسندند، اما آیا تحقق این هدف در خودروسازی تحریم زده و دولتی، شدنی است؟ وقتی خودروسازان مجبورند کلی هزینه اضافی بابت دور زدن تحریم بپردازند و با هزاران نفر نیروی مازاد روبروند و ساختار اقتصادی مناسبی نیز ندارند، چطور می توانند محصولی اقتصادی و مقبول از منظر کیفیت را فراوری نمایند؟

شروط رسیدن به اهداف این پیشنهاد

البته تردیدی نیست که کار مشترک با توجه به ظرفیت های متفاوت ایران خودرو و سایپا می تواند به کاهش هزینه ها منجر گردد، اما تحقق این هدف شروطی دارد.

به اعتقاد کارشناسان اگر در حوزه همکاری های دوجانبه (مطابق آنچه مدنظر مدیرعامل سایپا است) خودروسازان به سمت طراحی پلت فرم مشترک بروند، می توان انتظار کاهش هزینه ها و بعلاوه فراوری خودروهایی با سطح کیفی مناسب و تیراژ اقتصادی را داشت.

در واقع ایده مدیرعامل سایپا مبنی بر همکاری مشترک با ایران خودرو در صورتی که خود را در قالب طراحی پلت فرم مشترک نشان دهد به کاهش هزینه ها منجر خواهد شد. در غیر این صورت، بعید است همکاری مشترک غول های جاده مخصوص نتیجه خاصی را در حوزه فراوری محصولات اقتصادی در پی داشته باشد.

نداشتن پلت فرم اختصاصی یکی از نقاط ضعف صنعت خودروی ایران است که در این سال ها کوشش ها و برنامه ریزی هایی ناقص برای برطرف آن انجام شد اما هیچ کدام به نتیجه نرسید.

کارشناسان معتقدند طراحی پلت فرم هزینه بسیار بالایی را می طلبد و اتفاقا اینجاست که همکاری مشترک دو خودروساز بزرگ کشور می تواند این هدف را در دسترس تر و نزدیک تر کند.

در واقع ایران خودرو و سایپا می توانند با استفاده از ظرفیت های یکدیگر و بعلاوه سرمایه گذاری مشترک، یک پلت فرم را طراحی و هرکدام محصولات خاص خود را روی آن بسازند.

دولتی بودن ایران خودرو و سایپا مانعی جدی است

اما مساله دیگری که کارشناسان آن را مانع فراوری اقتصادی به خصوص در قالب همکاری مشترک دو خودروساز می دانند و در ابتدای گزارش نیز به ذکر آن پرداختیم، دولتی بودن ایران خودرو و سایپاست. هر دو خودروساز بزرگ کشور به نوعی به وسیله دولت اداره می شوند و به عبارتی، حاکمیتی هستند، بنابراین ممکن است در پی تغییر دولت ها و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، برنامه ها و اهداف تعریف شده دستخوش تغییر شوند. به عنوان مثال، ممکن است همین بحث همکاری مشترک دو خودروساز در حال حاضر مورد قبول دولت و مجلس باشد و از آن حمایت گردد، اما دولت و مجلس بعدی آن را کنار گذاشته و سیاست جدیدی را در پیش بگیرد. بنابراین احتیاج است که یک سند بالادستی از چنین طرح هایی حمایت کند تا تضمینی باشد برای اجرایی شدن آنها.

چالش های همکاری مشترک

هرچند مدیرعامل سایپا در طرح پیشنهادی خود به طور مستقیم حرفی از پلت فرم مشترک بین ایران خودرو و سایپا نزده، اما کارشناسان معتقدند تنها از این راستا می توان اهدافی مانند کاهش هزینه های فراوری، تیراژ اقتصادی و بهبود کیفیت را پیش برد.

در این مورد، حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو می گوید: پیشنهاد مدیرعامل سایپا اگر به طراحی پلت فرم مشترک میان دو خودروساز بزرگ کشور بینجامد، قابل تحقق است.

کریمی با بیان اینکه مدیرعامل سایپا در پی کاهش هزینه فراوری از راستا همکاری مشترک دو خودروساز است، تاکید می نماید: موضوعی که می تواند سرمایه گذاری مشترک میان دو خودروساز بزرگ کشور را توجیه پذیر کند، کار روی ساخت پلت فرم مشترک است.

وی با بیان اینکه ایران خودرو و سایپا می توانند در حوزه مهندسی و تحقیق و توسعه به نوعی زیرمجموعه های خود را با یکدیگر ادغام نمایند، می گوید: در گذشته صحبت هایی مبنی بر طراحی پلت فرم در صنعت خودرو مطرح شد که چندان علمی و قابل اجرا نبود؛ به عنوان مثال بعضی در اوایل کار مجلس فعلی طرحی را نزد نایب رئیس مجلس (علی نیکزاد) برده و اظهار داشتند که برای ساخت پلت فرم خودرو احتیاج به 400 میلیارد تومان نقدینگی است.

به گفته وی، بعدها اما 400 میلیارد تومان را به هزار میلیارد تومان تبدیل کردند و همین موضوع سبب شد طرح، مورد قبول واقع نگردد، چون مجلسی ها معتقد بودند وقتی بین طرح اولیه و ثانویه اینقدر اختلاف وجود دارد، تعیین است که طراحان آن، اصلا معنی و مفهوم پلت فرم را نمی دانند.

اهمیت همکاری مشترک خودروسازان در حوزه پلت فرم

کریمی معتقد است که همکاری مشترک خودروسازان در حوزه پلت فرم می تواند تیراژ اقتصادی را طبق آنچه مدنظر مدیرعامل سایپاست، رقم بزند.

اظهارت وی اما در حالی است که به نظر می رسد تیراژ اقتصادی اولویت مدیرعامل سایپا در بحث همکاری مشترک با ایران خودرو است.

درواقع وی در پی آن است که از راستا ساخت خودرو و قطعات مشترک بین ایران خودرو و سایپا، برنامه خود مبنی بر فراوری اقتصادی را پیش ببرد و شاید اصلا چیزی به نام پلت فرم مشترک مدنظر وی نباشد.

کریمی در این مورد می گوید: بهتر است در کوتاه مدت، تیراژ اولویت همکاری مشترک ایران خودرو و سایپا نباشد، چون ممکن است اصل هدف را به انحراف بکشاند. وقتی ایران خودرو و سایپا پلت فرم مشترک داشته باشند، به یک برند تبدیل می شوند و با گذشت 2 تا 3 سال، تیراژ اقتصادی اهمیت قبل را نخواهد داشت، زیرا پلت فرم به سودآوری رسیده است.

به گفته کریمی، وقتی ایران خودرو و سایپا بازاری تضمین شده دارند (بازار داخل)، نباید پروژه همکاری مشترک را با حساسیت روی مساله تیراژ سخت نموده و از هدف اصلی دور کنیم.

این کارشناس شرکت پژو را مثال زده و می گوید: این شرکت در سال 2020 حدود یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو فراوری نموده که بیشترین تیراژ آن در یکی از محصولات 350 هزار دستگاه بوده و در مجموع نیز سود داده است. بنابراین حتما احتیاج نیست که برای سودآوری، تیراژ خیلی بالایی داشت.

تکلیف سرمایه گذاری در پروژه پلت فرم مشترک چیست؟

کریمی اما در پاسخ به این پرسش که تکلیف سرمایه گذاری در پروژه پلت فرم مشترک چیست، می گوید: اگر قرار باشد کار مبتنی بر طراحی پلت فرم مشترک پیش برود، باید ایران خودرو، سایپا و قطعه سازان سرمایه گذاری مشترکی در این پروژه انجام دهند؛ با توجه به اینکه خیال قطعه سازان بابت تامین قطعات تا حداقل 10 سال در این پروژه راحت است، آنها قطعا از سرمایه گذاری در طراحی پلت فرم مشترک ایران خودرو و سایپا استقبال خواهند کرد.

این کارشناس در نهایت تاکید می نماید: با تشکیل کنسرسیومی مشترک بین ایران خودرو، سایپا و قطعه سازان، برای طراحی پلت فرم مشترک، اتفاق مهم دیگری نیز رخ خواهد داد و آن، ایجاد قطعه سازان بزرگ (آنها که همین الان هم زیرمجموعه خودروسازان هستند اما کارآیی بالایی ندارند) است.

به گفته کریمی، می توان به جای خصوصی سازی ایران خودرو و سایپا، زیرمجموعه های آنها از جمله واحدهای قطعه سازی شان را در قالب پروژه پلت فرم مشترک به کار گرفت و خصوصی کرد. کریمی این را هم می گوید که هدف اصلی از پلت فرم مشترک بین ایران خودرو و سایپا، تقسیم سرمایه در این زمینه است، نه تیراژ اقتصادی.

اختیارات خودروسازان محدود است و سیاست ها به آنها دیکته می گردد

اما یکی از فعالان صنعت قطعه نیز که نخواست نامش فاش گردد، در گفت وگو با دنیای اقتصاد می گوید: اگر منظور مدیرعامل سایپا، طراحی پلت فرم مشترک باشد، پیشنهاد وی می تواند مقبول باشد، هرچند با چالش های مهمی در راستا اجرا روبه رو است.

وی با بیان اینکه منظور مدیرعامل سایپا از همکاری مشترک، کاهش هزینه فراوری است، می افزاید: این در حالی است که اختیارات خودروسازان محدود است و سیاست ها به آنها دیکته می گردد.

این فعال قطعه سازی تاکید می نماید: خودروسازی دست دولت و حاکمیت است، بنابراین تا وقتی قانون بنگاه داری در ایران خودرو و سایپا پیاده نشده و این دو به وسیله بخش خصوصی اداره نشوند، نمی توان کارهای زیربنایی از جمله همکاری مشترک بین خودروسازان را انجام داد.

به گفته وی، احتیاج است چنین طرح هایی در قالب اسناد بالادستی تضمین شوند تا اگر دولت و مجلس و مدیران عامل خودروسازی تغییر کردند، خللی در اجرای آنها ایجاد نگردد.

وی با اشاره به تجربه پلت فرم مشترک ال 90، می گوید: در آن پروژه نیز ایران خودرو و سایپا با یکدیگر همکاری مشترک داشتند و این مدل مشارکت می تواند بار دیگر نیز تکرار گردد، منتها مشروط بر اینکه ایران خودرو و سایپا خصوصی شده و اسناد بالادست، طرح موردنظر را تضمین نمایند.

منبع: دنیای اقتصاد