جمعیت 40 درصد پرندگان مهاجر رو به کاهش است ، برنامه های جهانی برای حفاظت از از این گونه ها
به گزارش وبلاگ ملیسا، مرگ هزاران پرنده مهاجر در تالاب میانکاله و بعضی نقاط دیگر در کشور توجه دوستداران محیط زیست را به خطرهای در کمین این گونه ها و نقش کشورها در حفاظت از آن ها معطوف نموده است.
وبلاگ ملیسا آنلاین-سمانه معظمی: مسئولان، مسمومیت غذایی و احتمال آلودگی آب را از عوامل اصلی تلف شدن این پرندگان در تالاب بین المللی استان مازندران عنوان نموده اند، اما هنوز دلیل قطعی مرگ آن ها اعلام نشده است.
حال سوال این است که چه خطراتی پرندگان مهاجر را در سرتاسر دنیا تهدید می نماید و اصولا کشورهای میزبان چه برنامه هایی برای حفاظت از این گونه ها دارند؟
جمعیت روبه کاهش
بنابر اعلام سایت برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، جمعیت 40 درصد پرندگان مهاجر دنیا رو به کاهش است و یک پرنده از هر هشت پرنده نیز در خطر انقراض قرار دارند.
آسیب دیدن محل زندگی، برخورد با کانال های برق و توربین های بادی که در محل نامناسبی جانمایی شده اند، بلع پلاستیک، کشت بی رویه و شکار غیرمجاز مهم ترین خطراتی است که این گونه ها را تهدید می نماید. مسموم شدن- برای مثال فلزات سنگین سمی که برای ماهیگیری و شکار استفاده می گردد- از دیگر خطراتی است که زندگی آن ها را در معرض خطر قرار داده است.
کوشش ها برای حفاظت از پرندگان مهاجر در سطح بین المللی از سوی کنوانسیون حفاظت از حیوانات مهاجر (CMS) و پیمان حفاظت از پرندگان مهاجر آفریقا و اوراسیا (AEWA) دنبال می گردد که در ادامه به اهداف و برنامه های آن ها اشاره می کنیم.
حفاظت از حیوانات مهاجر
کنوانسیون حفاظت از حیوانات مهاجر که همه گونه های خاکی و آبی را مخاطب قرار داده در بخش پیمان پرندگان مهاجر، دولت ها و شرکایشان را برای همکاری و توسعه بیشتر سیاست های حفاظتی گرد هم آورده است. هدف پیمان مذکور اطمینان از همکاری مناسب بین کشورهایی است که در مسیرهای پرواز این پرندگان قرار دارند.
هدف دیگر این کنوانسیون حفاظت از پرندگان در معرض خطر انقراض با حفظ زیستگاه آنها و برطرف موانع مهاجرتشان است. هم اکنون 130 کشور از جمله ایران (از سال 2008) عضو این کنوانسیون هستند.
پرندگان آفریقا و اوراسیا
توافق حفاظت از پرندگان آبی مهاجر آفریقا و اوراسیا نیز یک توافق بین دولتی برای حفاظت از گونه هایی است که بین این قاره ها سفر می نمایند. این توافق 254 گونه پرنده را که دست کم یک بخش از زندگی شان در آب است، دربرمی گیرد.
سازمان حفاظت محیط زیست ایران نیز اسفند 93 با امضای یادداشت تفاهم با کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی در آفریقا و اوراسیا به منظور حفاظت از پرندگان شکاری به فهرست کشورهای عضو این کنوانسیون پیوست.
با امضای این یادداشت تفاهم، ایران به عنوان پنجاه و یکمین کشور عضو این تفاهم نامه در زمینه حفاظت پرندگان شکاری در آفریقا و اوراسیا شناخته شد.
سازمان حفاظت محیط زیست ایراندر زمان امضای این تفاهم نامهاعلام کرد که برای مدیریت و حفاظت پرندگان مهاجر آماده همکاری با کشورهای همسایه، منطقه و نهادهای بین المللی است.
تا به امروز وجود بیش از 60 گونه از پرندگان شکاری در کشور ثبت شده است که نسبت به بعضی از کشورها تنوع قابل ملاحظه ای محسوب می گردد.
روز دنیای پرندگان مهاجر
دو پیمان زیست محیطی سازمان ملل یعنی کنوانسیون حفاظت از حیوانات مهاجر و پیمان حفاظت از پرندگان مهاجر آفریقا و اوراسیا از سال 2006 برنامه های روز دنیای پرندگان مهاجر را رهبری می نمایند.
بزرگداشت روز دنیای پرندگان مهاجر هر سال به منظور یادآوری ضرورت حفاظت از این گونه ها و زیستگاهشان با برگزاری جشنواره ها و برنامه های مختلف تفریحی، آموزشی و اطلاع رسانی مانند پرنده نگری و کنسرت (به نفع فعالیت های زیست محیطی) در حدود 70 کشور از جمله ایران برگزار می گردد.
به دلیل اختلاف در زمان اوج مهاجرت پرندگان در کشورهای مختلف، روز دنیای پرندگان مهاجر در دومین شنبه ماه مه و دومین شنبه ماه اکتبر جشن گرفته می گردد. شعار سال جاری روز دنیای پرندگان مهاجر هم صدایی برای حفاظت پرندگان بود.
روز دنیای مرداب ها
به تازگی دبیرخانه کنوانسیون حفاظت از پرندگان آبی مهاجر آفریقا و اوراسیا با همکاری کنوانسیون رامسر برنامه بزرگداشت روز دنیای مرداب ها (2 فوریه برابر با 13 بهمن) را با محور حفاظت از پرندگان مهاجر به عنوان ساکنان مهم این مناطق برگزار کرد.
کنوانسیون رامسر کنوانسیونی برای حفاظت از تالاب های مهم بین المللی به ویژه تالاب های زیستگاه پرندگان آبزی است که در سال 1971 میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید. در ابتدا این معاهده به امضای نمایندگان 18 کشور شرکت نماینده رسید، اما امروزه 169 کشور دنیا عضو این پیمان هستند. این کنوانسیون هم اکنون 2186 تالاب به وسعت 200 میلیون هکتار را پوشش می دهد.
کنوانسیون حفاظت از پرندگان آبی مهاجر آفریقا و اوراسیا و کنوانسیون رامسر، اخیرا نیز در پروژه مدیریت یکپارچه پرندگان مهاجر و مرداب های آفریقا مشارکت نموده اند. هدف این پروژه اطلاع رسانی درباره اهمیت حفظ تالاب ها برای محیط زیست است.
خطر پلاستیک
آلودگی پلاستیک سلامت حیات وحش از جمله پرندگان را در سراسر دنیا تهدید می نماید. 21 اردیبهشت سال جاری (11 مه 2019) همزمان با روز دنیای پرندگان مهاجر، دو کنوانسیون زیست محیطی سازمان ملل متحد که در بالا به آن ها اشاره شد و فعالان این حوزه در سرتاسر دنیا خواهان مهار آلودگی های پلاستیکی با توجه به اثرات منفی آن بر پرندگان آبی و دیگر پرندگان مهاجر شدند. آن ها امیدوارند برنامه های اطلاع رسانی بیشتری در این زمینه سال آینده در روز دنیای پرندگان مهاجر با تاکید بر همین موضوع اجرا گردد.
جویس سویا، مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد گفت: یک سوم پلاستیک مصرفی در دنیا غیرقابل بازیافت است و سالانه دست کم 8 میلیون تن پلاستیک به اقیانوس ها و دیگر منابع آبی روانه می گردد که در نهایت از معده پرندگان و ماهی ها سردرمی آورد. آلودگی پلاستیک، پرندگان را سه برابر بیشتر از دیگر گونه ها تهدید می نماید.
بلع بقایای پلاستیک در بعضی گونه ها بسیار رایج است. آن ها پلاستیک را با غذا اشتباه می گیرند که به دلیل قابل هضم نبودن آن به مرگشان منتهی می گردد. پلاستیک گاهی در لانه سازی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری پرندگان پلاستیک را با برگ و دیگر مواد طبیعی اشتباه می گیرند که می تواند متجر به آسیب زدن و گیر افتادن جوجه ها گردد.
آمارها نشان می دهد تقریبا همه پرندگان آب شور و شیرین در خطر گیر کردن در پسماندهای پلاستیکی و دیگر مواد مصنوعی هستند. تعداد زیادی از پرندگان از عقاب تا سهره های کوچک نیز از این چرخه آسیب می بینند و همه این آمارها رو به افزایش است.
تحقیقات نشان می دهد 40 درصد پرندگان دریایی پلاستیک می بلعدند. مرغابی های دریایی، پلیکان و پنگوئن از جمله گونه هایی هستند که به صورت خاص در معرض خطر هستند. بلع پلاستیک می تواند منجر به کشتن آنها یا زخم های شدید یا انسداد مجرای معده و ایجاد خطای احساس اشباع و در نهایت سوءتغذیه و گرسنه ماندن آن ها گردد.
- معاهده های زیست محیطی بین المللی جنبه اجرایی ندارند | محدود کردن صدور پروانه شکار؛ راه نجات محیط زیست
- بعد از میانکاله، نوبت بجنورد رسید؛ سارها می میرند
- عامل مرگ مهمانان میانکاله در هاله ای از ابهام